Efekty stosowania olejów rybich u Pacjentek z nowotworami piersi

2021-04-09

Nowotwory piersi są obecnie najczęściej występującą chorobą nowotworową na świecie, z 2.261.419 nowych przypadków w 2020 [1]. Chociaż ich występowanie jest większe w zachodniej Europie i Ameryce Północnej, wzrasta ono także w krajach rozwijających się, głównie na skutek wydłużonej oczekiwanej długości życia, urbanizacji i przyjmowania się zachodniego sposobu życia i diety [3]. Na szczęście, starania mające na celu ograniczenie skutków raka piersi przyniosło dobre rezultaty: pięcioletnia przeżywalność wzrosła z 63% do 90% pomiędzy 1960 a 2020 rokiem [4]. Stało się to głównie dzięki wprowadzeniu testów przesiewowych za pomocą mammografii, a także postępom w leczeniu chirurgicznym. Jednakże osoby, które przeszły leczenie nowotworu mają zwiększone ryzyko jego nawrotu, nawet 20 lat po pierwotnej diagnozie [6]. Osoby takie mają również większą szansę wystąpienia otyłości, chorób układu krążenia i zaburzeń metabolicznych [7].

W ciągu ostatnich dziesięcioleci niejednokrotnie badano zależność pomiędzy konkretnymi produktami spożywczymi, a rozwojem raka piersi. Mimo, że nie znaleziono konkretnego silnego związku (poza spożyciem alkoholu), to i tak uważa się, że całościowa dieta ma istotny wpływ na przebieg choroby. Zaleca się przyjęcie zdrowych nawyków żywieniowych i stosowanie diety opartej na dużej ilości warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i ryb. Odradza się z kolei częste spożywanie czerwonego mięsa, żywności przetworzonej, słodyczy i wysokotłuszczowych produktów mlecznych. Do zwiększenia przeżywalności nowotworów piersi przyczynia się także aktywność fizyczna [19].

Działanie wyższych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na nowotwory

Na liście produktów spożywczych nieprzypadkowo znajdują się ryby. Prozdrowotny efekt ich spożycia opiera się w głównej mierze na bogactwie składników odżywczych obecnych w ich tłuszczu. Jednymi z głównych i podstawowych takich składników są wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 EPA i DHA. Wykazano, że ich spożycie wiąże się z redukcją występowania nowotworu piersi wśród populacji, w zależności od spożywanej ilości (5% niższe ryzyko dla wzrostu o 0,1g/dzień) [111]. Dostarczanie do organizmu odpowiednich ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 przyczynia się również do zwiększenia wrażliwości nowotworu na chemioterapeutyki. Za przyczynę takiej zależności uważa się intensywne wbudowywanie kwasów omega-3 w błony komórkowe szybko dzielących się komórek nowotworowych. Zaburza to z kolei ich właściwości i co za tym idzie, skład białek integralnych, decydujących o przeżyciu komórki lub jej śmierci [112]. Równocześnie, organizm człowieka wykorzystuje EPA i DHA do produkcji metabolitów o właściwościach przeciwzapalnych. EPA jest substratem dla enzymów z grupy cyklooksygenaz i lipooksygenaz, które katalizują syntezę prostaglandyn, tromboksanów i leukotrienów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym, hamując rozwój nowotworu i jego inwazyjność. Wskazuje się również, że wzbogacenie budowy błon komórkowych organizmu przez EPA i DHA prowadzi do zwiększenia produkcji rezolwin, protektyn i marezyn, tym samym chroniąc komórki przed związkami toksycznymi, w tym chemioterapeutykami [113]. Wielonienasycone kwasy omega-3 są również w stanie wiązać się do receptorów jądrowych komórek nowotworowych, zmieniając profil ekspresji genów związanych z metabolizmem lipidów i śmiercią komórki [114].

Istnienie mechanizmów antynowotworowych w których udział biorą kwasy tłuszczowe obecne w olejach rybich spowodowało, że zaczęto testować stosowanie olejów jako czynników wspomagających tradycyjne leczenie w postaci chemioterapii.

Badania potwierdzające efekty stosowania suplementacji olejami rybimi

W niewielkim badaniu klinicznym II fazy na 25 pacjentkach z przerzutowym rakiem piersi, leczonym przy użyciu chemioterapii opartej na antracyklinie, wykazano bezpieczeństwo i korzyści suplementacji diety o kwas DHA (1,8g/dzień). Zebrane dane wskazywały, że pacjentki o dużym poziomie DHA w fosfolipidach surowicy krwi osiągały dłuższe okresy bezobjawowe po zakończeniu terapii. U pacjentek tych, chemioterapia wiązała się również z mniejszą toksycznością biorąc pod uwagę anemię, trombopenię i toksyczność żołądkowo-jelitową [99]. Na wzmożoną wrażliwość nowotworów na chemioterapeutyki wskazują również wyniki ukończonego badania klinicznego III fazy (DHALYA NCT01548534), w czasie którego badano efekty stosowania kwasów tłuszczowych omega-3 na efektywność i toksyczność chemioterapii u 65 pacjentek z przerzutowym rakiem piersi [115].

Kwasy tłuszczowe EPA i DHA są związkami bezpiecznymi pod kątem zdrowia układu krążenia i efektywnie redukują intensywność typowych efektów ubocznych chemioterapii, takich jak spadek gęstości kości, neuropatia obwodowa i przyrost masy ciała. Zwiększona łamliwość kości jest obserwowana u kobiet przed menopauzą, w trakcie cytotoksycznej chemioterapii, ale także u kobiet po menopauzie, przyjmujących inhibitory aromatazy. W randomizowanym badaniu klinicznym wśród kobiet po menopauzie po przebytym nowotworze piersi, podawanie 4g/dzień EPA i DHA przyczyniało się do hamowania procesu resorpcji kostnej [100]. Natomiast suplementacja kwasami omeag-3 u otyłych pacjentek leczonych inhibitorami aromatazy znacząco redukowała związaną z terapią artralgię [101].

Wśród pacjentek poddawanych chemioterapii dość często obserwuje się również efekty uboczne od strony układu nerwowego i zdolności poznawczych. Kobiety doświadczają zaburzeń utrzymywania uwagi, szybkości przetwarzania informacji i pamięci, o różnym stopniu nasilenia, w zależności od użytych substancji, intensywności i czasu leczenia, a także podatności organizmu [116]. Tutaj również kwasy tłuszczowe omega-3 mogą zrobić różnicę. Pacjentki przyjmujące suplementację EPA i DHA równolegle do terapii paclitaxelem rzadziej cierpiały z powodu neuropatii (redukcja z 60% na 30%) [102].

Widać zatem wyraźnie jak ważną grupą składników odżywczych w trakcie leczenia nowotworów piersi są tłuszcze złożone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 EPA i DHA, pochodzące z tłuszczu rybiego. Najlepszym źródłem kompletnej kompozycji tych tłuszczów jest BioMarine®Medical Immuno & Neuro Lipids, będący naturalnym produktem zawierającym mieszaninę trzech głównych nieprzetworzonych olejów rybich.

 

Autor:

dr n. med. Tomasz Radzik

 

 

Literatura

 

  1. International Agency for Research on Cancer, WHO. https://gco.iarc.fr/today/home
  2. Porter P. “Westernizing” women’s risks? Breast cancer in lower-income countries. N. Engl. J. Med. 2008;358:213–216.
  3. Cancer Statistics Center. https://cancerstatisticscenter.cancer.org/#!/cancer-site/Breast
  4. Soerjomataram I., Louwman W.J., Lemmens V.E., de Vries E., Klokman W.J., Coebergh J.W. Risks of second primary breast and urogenital cancer following female breast cancer in the south of The Netherlands, 1972–2001. Eur. J. Cancer. 2005;41:2331–2337.
  5. Haque R., Prout M., Geiger A.M., Kamineni A., Thwin S.S., Avila C., Silliman R.A., Quinn V., Yood M.U. Comorbidities and cardiovascular disease risk in older breast cancer survivors. Am. J. Manag. Care. 2014;20:86–92.
  6. Rock C.L., Doyle C., Demark-Wahnefried W., Meyerhardt J., Courneya K.S., Schwartz A.L., Bandera E.V., Hamilton K.K., Grant B., McCullough M., et al. Nutrition and physical activity guidelines for cancer survivors. CA Cancer J. Clin. 2012;62:243–274.
  7. Zheng J.S., Hu X.J., Zhao Y.M., Yang J., Li D. Intake of fish and marine n-3 polyunsaturated fatty acids and risk of breast cancer: Meta-analysis of data from 21 independent prospective cohort studies. BMJ. 2013;346:f3706.
  8. Liu J., Ma D.W. The role of n-3 polyunsaturated fatty acids in the prevention and treatment of breast cancer. Nutrients. 2014;6:5184–5223.
  9. Murray M., Hraiki A., Bebawy M., Pazderka C., Rawling T. Anti-tumor activities of lipids and lipid analogues and their development as potential anticancer drugs. Pharm. Ther. 2015;150:109–128.
  10. D’Eliseo D., Velotti F. Omega-3 fatty acids and cancer cell cytotoxicity: Implications for multi-targeted cancer therapy. J. Clin. Med. 2016;5:15.
  11. Bougnoux P., Hajjaji N., Ferrasson M.N., Giraudeau B., Couet C., Le Floch O. Improving outcome of chemotherapy of metastatic breast cancer by docosahexaenoic acid: A phase II trial. Br. J. Cancer. 2009;101:1785–1978.
  12. ClinicalTrials.gov. https://www.clinicaltrials.gov.
  13. Hutchins-Wiese H.L., Picho K., Watkins B.A., Li Y., Tannenbaum S., Claffey K., Kenny A.M. High-dose eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid supplementation reduces bone resorption in post-menopausal breast cancer survivors on aromatase inhibitors: A pilot study. Nutr. Cancer. 2014;66:68–76.
  14. Shen S., Unger J.M., Crew K.D., Till C., Greenlee H., Gralow J., Dakhil S.R., Minasian L.M., Wade J.L., 3rd, Fisch M.J., et al. Omega-3 fatty acid use for obese breast cancer patients with aromatase inhibitor-related arthralgia (SWOG S0927) Breast Cancer Res. Treat. 2018;172:603–610.
  15. Hurria A., Rosen C., Hudis C., Zuckerman E., Panageas K.S., Lachs M.S., Witmer M., van Gorp W.G., Fornier M., D’Andrea G., et al. Cognitive function of older patients receiving adjuvant chemotherapy for breast cancer: A pilot prospective longitudinal study. J. Am. Geriatr. Soc. 2006;54:925–931
  16. Ghoreishi Z., Esfahani A., Djazayeri A., Djalali M., Golestan B., Ayromlou H., Hashemzade S., Asghari Jafarabadi M., Montazeri V., Keshavarz S.A., et al. Omega-3 fatty acids are protective against paclitaxel-induced peripheral neuropathy: A randomized double-blind placebo controlled trial. Bmc Cancer. 2012;12:355.