X TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI CZERNIAKA
15 CZERWCA uczestniczyliśmy w inauguracji X edycji Tygodnia Świadomości Czerniaka, odbywającą się pod hasłem Czerniak18+.
Szacuje się, że obecnie diagnozowanych jest około 3 500 nowych przypadków czerniaka, a tempo przyrostu zachorowalności cały czas rośnie – wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów za lata 1980-2020. Zapadalność na ten rodzaj nowotworu w 2019 roku była też nieznacznie większa u mężczyzn (16,0/100 tys. przypadków) niż u kobiet (15,2/100 tys. przypadków), co potwierdzają dane Narodowej Strategii Onkologicznej.
Co istotne, na czerniaka można zachorować w każdym momencie życia. Nie istnieje limit wieku, po przekroczeniu którego ryzyko czerniaka maleje. Ten groźny nowotwór może pojawić się już u dzieci, jednak liczba przypadków jego wystąpienia rośnie wyraźnie dopiero po przekroczeniu 20 lat. Najwięcej zachorowań notuje się z kolei u osób między 60. a 79. rokiem życia.
– Nasze zachowania i wybory, związane przede wszystkim z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, czy to naturalne czy też sztuczne w wyniku korzystania z solarium, pozostawiają ślad na naszej skórze. W wybranych przypadkach może to prowadzić do pojawienia się czerniaka. Dodatkowo, co istotne, wraz z wiekiem kumulują się efekty nieprzestrzegania zasad profilaktyki. Poza tym, zdarza się, że osoby dojrzałe nie stosują wystarczającej ochrony sądząc, że w ich wieku zagrożenie czerniakiem już nie istnieje. To duży błąd – podkreśla prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka.
Największe znaczenie w kontekście możliwości zachorowania na czerniaka mają czynniki zależne od nas. Kluczowa jest odpowiednia ochrona skóry przed promieniowaniem UV, szczególnie w przypadku określnego jej fototypu (1 i 2 – jasna, piegowata cera podatna na oparzenia słoneczne). W niewielkim stopniu rolę odgrywają też uwarunkowania genetyczne oraz historia choroby w rodzinie, a także epizody intensywnej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe.
Tydzień Świadomości Czerniaka 2021
Już od 10 lat głównym celem Tygodnia Świadomości Czerniaka jest budowanie świadomości na temat istoty ochrony skóry przed czerniakiem wśród różnych grup Polaków. W ramach jubileuszowej, X edycji kampanii realizowanej pod hasłem #Czerniak18+, Akademia Czerniaka postanowiła poruszyć wyobraźnię odbiorców.
Wraz z tegorocznymi Ambasadorami akcji – Katarzyną Ptasińską i Arturem Barcisiem, przygotowała film, w którym bohaterowie w niespodziewany sposób przenoszeni są do nieznanej przyszłości, gdzie mogą przekonać się, jakie są konsekwencje niestosowania się do zasad prewencji pierwotnej lub wtórnej, w tym przede wszystkim do ochrony przed słońcem i kontroli znamion u specjalistów.
Niestety rosnąca świadomość nie przekłada się na zmianę postaw i odpowiednio częste podejmowanie działań profilaktycznych, które realnie mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia czerniaka. Najpopularniejszym sposobem ochrony przed słońcem jest stosowanie kremu z filtrem w przypadku opalania się lub przebywania na słońcu ponad 3 godziny (po 69%). Jednak przy krótszych aktywnościach, takich jak np. spacer do 2 godzin, kremów z filtrem UV używa już tylko 49%.
Z kolei tylko niewiele ponad połowa badanych (52%), przyznaje, że nosi nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne. Ponadto aż 87% badanych deklaruje, że przebywa na słońcu w godzinach 11-16. Okazuje się też, że to właśnie osoby najstarsze, tj. w wieku 45-60 zdecydowanie rzadziej stosują ochronę przed promieniowaniem w postaci nakrycia głowy czy stosowania kremów z filtrem UV.
– Profilaktyka czerniaka, zarówno pierwotna, jak i wtórna, to klucz w walce z tym nowotworem. I nie oznacza to wcale konieczności całkowitego unikania słońca. Warto robić to jednak z rozsądkiem, dbając o właściwą ochronę i pamiętając o regularnej samoobserwacji swoich znamion. A to wszystko w jednym celu – żeby cieszyć się zdrowiem, jak najdłużej. Co ważne zasady te obowiązują wszystkich bez wyjątku, na każdym etapie życia, zarówno dzieci, jak i dorosłych, w tym osoby w dojrzałym wieku – mówi prof. nadzw. dr hab. n med. Grażyna Kamińska-Winciorek, specjalista dermatolog-wenerolog, kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym, Oddział w Gliwicach.
Poza tym, że choć w perspektywie ostatnich lat liczba osób, które prowadzą samoobserwację znamion wzrosła (79%), to niestety wiele typowych cech, pozwalających na identyfikację czerniaka jest pomijanych. Największą uwagę (75%), zwraca znamię, które uległo wyraźnej zmianie.
– Każda, nawet najmniejsza zmiana na skórze, która zmienia się i wydaje się podejrzana, powinna zostać skonsultowana ze specjalistą jak najszybciej. Choć czerniaki mają swoje charakterystyczne cechy, bywają one często niedoceniane, dlatego zawsze warto zasięgnąć opinii lekarza. Co ważne, często w przypadku osób starszych zmianyte nie są typowe, dlatego tak ważna jest kontrola u dermatologa lub chirurgaonkologa. Niestety ignorowanie takich spraw, może zakończyć się nie tylko utratą zdrowia, ale nawet życia. Nie pozwólmy na to – zaznacza prof. nadzw. płk dr hab. n. med. Witold Owczarek, kierownik Kliniki Dermatologii Wojskowego Instytutu Medycznego Centralnego Szpitala Klinicznego MON w Warszawie, przewodniczący Sekcji Dermatologii Onkologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.